Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας
Επιμέλεια: Αριστείδης Αθανασιάδης-Σισμάνης (asismanis@aol.com)
Ο Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, γνωστός και με το λογοτεχνικό του όνομα ως Γ. Αθάνας, γεννήθηκε στην Ναύπακτο το 1894 και πέθανε στην ίδια πόλη το 1987. Η καταγωγή της οικογένειας Νόβα είναι από τη Βίτσα του Ζαγοριού της Ηπείρου. Το 1829, αμέσως μετά την απελευθέρωση της Ναυπάκτου από τους Τούρκους, ο προπάππους του Παναγιώτης με τα δύο αδέλφια του Αλέξη και Χριστόδουλο εγκαταστάθηκαν στη πόλη λόγω του ότι ήταν οχυρωμένη και σχετικά ασφαλής. Ο Χριστόδουλος μνημονεύεται ως γραμματέας των οπλαρχηγών στην πολιορκία των Αθηνών. Οι αδελφοί Νόβα πριν μετοικήσουν στην Ναύπακτο, είχαν ήδη αποκτήσει μεγάλη οικονομική ευχέρεια από το εμπόριο που έκαναν πρώτα στα Γιάννενα και μετά στη Τοσκάνα της Ιταλίας όπου είχαν δραστηριοποιηθεί λόγω των διωγμών του Αλή πασά. Με τον ερχομό τους στη Ναύπακτο αγόρασαν σημαντική κτηματική περιουσία και έκτισαν τα σπίτια τους εκεί, ενώ οι εμπορικές τους δραστηριότητες συνεχίστηκαν αρχικά στην Ερμούπολη της Σύρου και αργότερα στην Πάτρα. Το 1843 τα αδέλφια Νόβα χώρισαν την κοινή τους περιουσία και ο μεν Αλέξης εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, ο δε Παναγιώτης κράτησε την επιχείρηση της Πάτρας και την κτηματική περιουσία της Ναυπάκτου. Σχετικά με τον Χριστόδουλο δεν υπάρχουν πληροφορίες.
Το 1847 η μοναχοκόρη του Παναγιώτη Νόβα Βασιλική παντρεύτηκε τον Γεώργιο Αθανασιάδη, που και αυτός είχε καταγωγή από ένα Ζαγοροχώρι με το όνομα Λεπτοκαρυά που παλιά ονομαζόταν Λιασκοβέτσι, και στον οποίον ο Παναγιώτης είχε μεγάλη εκτίμηση για την σωφροσύνη και τιμιότητά του. Οι οικογένειες των Παναγιώτη Νόβα και Γεωργίου Αθανασιάδη είχαν αναπτύξει κοινές εμπορικές δραστηριότητες, μεγάλη αλληλοεκτίμηση, και συγκατοικούσαν. Αυτός είναι ο λόγος που ο Αθάνας είχε ως επίθετο τα ονόματα Αθανασιάδης-Νόβας. Ο πατέρας του Αθάνα Θεμιστοκλής γεννήθηκε στην Ναύπακτο όπου και διετέλεσε καθηγητής φιλολογίας και σχολάρχης. Ο Θεμιστοκλής είχε αδελφό τον Παναγιώτη (Πάνο) ο οποίος ήταν ναυτιλιακός πράκτορας και διετέλεσε κοινοτάρχης Ναυπάκτου. Εκτός των Θεμιστοκλή και Παναγιώτη, υπήρξε και ένας άλλος αδελφός με το όνομα Δημήτριος, οποίος πέθανε ενώ ήταν φοιτητής της Νομικής στην Αθήνα. Ο Δημήτριος είχε και αυτός ποιητική κλίση και είχε δημοσιεύσει μια συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «Ποιμενίς».
Την 1η Μαΐου 1835 οι ληστές Χοσάδας, Ρουπακιάς και Καλαμάτας, πρώην κλέφτες και αξιωματικοί της Επανάστασης του 21, μπήκαν στο Νοβέϊκο σπίτι της Ναυπάκτου και αφού σκότωσαν τη γριά μητέρα τους αιχμαλώτισαν τη σύζυγο του Παναγιώτη Χρυσή και την κόρη του Αλέξη Ειρήνη. Κατά μια άλλη άποψη απήγαγαν την κόρη του Παναγιώτη Βασιλική. Η μεν Χρυσή διέφυγε των ληστών, η δε Ειρήνη ελευθερώθηκε μετά την καταβολή λύτρων 3.500 δραχμών, σημαντικό ποσό για εκείνη την εποχή . Στο γεγονός αυτό αναφέρεται το ακόλουθο αρχείο της Μονής του Προδρόμου Δερβέκιστας : «1835 Μαΐου 1 ήλθαν οι ληστές έως Ναύπακτον και εχάλασαν το σπίτι του Νόβα Ιωαννίτη και του πήραν μερικές γίδες. Εσκοτώθηκεν η μάννα του, εσκλάβωσαν την γυναίκα του και τη θυγατέρα του, ελάβωσαν και τον Φαρμάκη τον ταγματάρχη παρά κυβερνήτου, σε λίγο έλλειψε να χάσει τη ζωή του, εξ αιτίας του κυρίου Νόβα Ιωαννίτου τα έπαθαν αυτά» Το όνομα Ιωαννίτης υποδηλοί την καταγωγή του από την περιοχή Ιωαννίνων. Ο Φαρμάκης ήταν γείτονας ο οποίος ακούγοντας τις φωνές των γυναικών έτρεξε να τις βοηθήσει.
Η μητέρα του Αθάνα Ευδοκία ήταν το δωδέκατο παιδί του βουλευτή Νικολάου Γ. Σισμάνη από την Αράχωβα Ναυπακτίας και μοναδικού επιζήσαντα της οικογένειας Σισμάνη από το δολοφονικό μένος του Αλή πασά. Η ευδοκία χήρεψε κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης με το δεύτερο παιδί της, μόλις δεκαοκτώ μήνες μετά το γάμο της με τον Θεμιστοκλή. Σε αυτή είναι αφιερωμένες οι ποιητικές συλλογές του Αθάνα «Ευδοκία» και “Καιρός Πολέμου”. Προστάτες των παιδιών και της ίδιας έγιναν ο αδελφός του Θεμιστοκλή Πάνος και η πεθερά της κυρά Βασιλική, την οποία η Ευδοκία είχε σαν μητέρα. Παρεμπιπτόντως αναφέρω ότι το όνομα «Ευδοκία» του ξενοδοχείου Ξενία της Ναυπάκτου, που κτίσθηκε στο οικόπεδο που παραχώρησε στο Υπουργείο Τουρισμού, είναι εις μνήμη της μητέρας του.
Η απέραντη αγάπη και η αλληλοεκτίμηση των μελών της οικογένειας, ο σεβασμός στις οικογενειακές και τοπικές παραδόσεις έμειναν βαθιά ριζωμένες στον Αθάνα. Οι αξίες αυτές μαζί με το ειδυλλιακό περιβάλλον της Ναυπάκτου διαμόρφωσαν την ιδιοσυγκρασία του Αθάνα που χαρακτηριζόταν από ανεξικακία, προσήνεια, και μειλιχιότητα. Άλλα χαρακτηριστικά του Αθάνα ήταν η μεγάλη του αισιοδοξία και αγάπη για τη ζωή, η λατρεία για τον τόπο του, και ο ενθουσιασμός για ό,τι ωραίο ήταν γύρω του. Ο τρόπος διαβίωσής του όπως και όλη η ποίησή του περιέχουν πολλά από αυτά τα στοιχεία. Σίγουρα γνώριζε την ύπαρξη του κακού, πάντοτε όμως έβλεπε περισσότερο ό,τι καλό υπήρχε στους άλλους. Αν και το κέντρο του κόσμου γι’ αυτόν ήταν η Ναύπακτος, συχνά επισκεπτόταν τα Κράβαρα, και ειδικά το χωριό της μάνας του την Αράχωβα, για το οποίο είχε μεγάλη αγάπη. Παρ’ ότι ήταν κοσμοπολίτης και άνθρωπος των σαλονιών, ένιωθε πολύ άνετα συναναστρεφόμενος με τσοπάνους και πολλές φορές έτρωγε με αυτούς στις στάνες τους. Τα βιώματά του αυτά έχει περιγράψει με ιδιαίτερα παραστατικό τρόπο στα ποιήματα του «Τραγούδια των βουνών», μοναδική ποιητική συλλογή στο είδος της. Ο Αθάνας τελείωσε τις γυμνασιακές σπουδές του στο Β’ Γυμνάσιο Πατρών και κατόπιν σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Παρότι ο Αθάνας ασχολήθηκε γιά μεγάλο διάστημα με την πολιτική και αρχικά με την δημοσιογραφία, χωρίς αμφιβολία το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του υπήρξε η λογοτεχνία και ειδικότερα η ποίηση στην οποία έμεινε πιστά αφοσιωμένος έως το τέλος της ζωής του. Το 1955 εξελέγη Ακαδημαϊκός και τιμήθηκε με το Βραβείο Βικέλα της Ακαδημίας Αθηνών. Για αυτούς που αγαπούν την παραδοσιακή ποίηση, αξίζει να διαβάσουν την εναρκτήρια Ομιλία του κατά την υποδοχή του στην Ακαδημία Αθηνών στις 3 Δεκεμβρίου 1955 με τίτλο «Η Λυρική Ποίηση» η οποία περιλαμβάνεται στα «Φιλολογικά Μελετήματα», σελίδα 24 της ιστοσελίδας. Οι ποιητικές συλλογές και διηγήματα του αναφέρονται κατωτέρω.
Ποιητικές συλλογές
“Πρωϊνό ξεκίνημα” (1919)
“Αγάπη στον Έπαχτο” (1922)
“Καιρός Πολέμου” (1924)
“Ειρμός” (1929)
“Δέκα έρωτες” (1931)
“Απλοϊκές Ψυχές” (1931)
“Δροσεροί Καϋμοί” (1938)
“Τραγούδια των Βουνών” (1953)
“Ευδοκία” (1955)
“Βαθιές Ρίζες” (1968)
“Τίμια Δώρα” (1969)
“Αστέγνωτο Δάκρυ” (1971)
“Ανώνυμου Δοκίμια” (1971)
“Αίνος και θρήνος” (1972)
Μονοκοντυλιές (1975)
“Τραγούδια των Βουνών” σειρά δεύτερη (1980)
“Ανά τον θερισμένον αγρόν” (1982)
“Μυθογραφήματα του καιρού μας” (1987)
“Quadretti Italiani (Ιταλικές μακέτες)
Συλλογές διηγημάτων
“Το πράσινο καπέλο” (1918)
“10 έρωτες” (1925)
“Απλοϊκές Ψυχές” (1932)-Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών
“Βαθιές Ρίζες” (1968)